İyi huylu prostat büyümesi (BPH) nedir?
Prostat her erkekte bulunan, idrar kesesinin hemen altında konumlanmış, içinden idrar kanalının geçtiği ve meni kanallarının açıldığı bir organdır. Kırk beş-elli yaşından itibaren erkeklerde bu organda bazı değişiklikler meydana gelir (büyüyerek idrar kanalını sıkıştırma gibi) ve idrar kanallarında rahatsızlığa neden olan problemler ortaya çıkar. Bu problemler sıklıkla iyi huylu prostat büyümesi ile ilişkili olup ve tıp deyimiyle benign prostat hiperplazisi (BPH) olarak adlandırılır. Prostat erkeklerin tamamında yaşlanma ile birlikte büyür ancak her erkekte BPH belirtileri gözlenmez. BPH, prostat kanseri ile aynı yaş grubunda görülür fakat BPH tedavi edilmese de prostat kanserine dönüşmez.
İyi huylu prostat büyümesi (BPH) belirtileri nedir?
BPH’da büyüyen prostat mesane çıkışında idrar yoluna baskı yapar. Bu durum da idrar yaparken zorlanma ile kendini gösterir. Bu belirtiler; idrara başlarken bekleme, kesik kesik veya çatallı idrar, idrar akımında zayıflama, idrar yaparken ıkınma ve zorlanma, sık sık idrar yaparken durma ve yeniden işeme çabası, idrar torbasının tam boşaltılamaması ve artık idrar hissi, sık sık idrara gitme, ani idrar yapma hissi, idrar kaçırma, idrar sonu damlama, gece birkaç defa uyanıp idrara çıkma (noktüri), idrarda yanma ve kanama, idrar yapamama, tam tıkanma olarak ifade edilebilir.
İyi huylu prostat büyümesi (BPH) nasıl teşhis edilir?
BPH tanısı için ilk aşamada hastadan detaylı bir tıbbi öykü alınması ve fizik muayene yapılması gelir. Daha sonra doktorun uygun gördüğü birtakım kan testleri (Prostat Spesifik Antijen (PSA), tam idrar tahlili ve kreatinin) yapılır. Gerekirse mesane ve prostatın görüntülendiği ultrason ile prostat boyutu ve mesane ile ilişkisi değerlendirilir. İdrar akım hızının ölçümü için işeme testi yapılması da tanı için gerekli işlemlerdendir. Ayrıca prostat semptom skoru (İPSS) ile hekim hastasına çeşitli sorular sorarak yakınmanın şiddetini ve yaşam kalitesi bozma derecesini tanımlamaya çalışır.
İyi huylu prostat büyümesi (BPH) tedavi seçenekleri nelerdir?
BPH tedavisi hastanın yaşı, yakınmaların hafif, orta ve ağır derecede olması, genel sağlık durumu ve prostatın büyüklüğüne göre yapılır. BPH tedavisinde uygulanan belli başlı tedaviler şöyle sıralanabilir;
Gözleyerek beklemek
Belirtileri hafif derecede olup, bundan yakınmayan erkeklerde tercih edilebilir. Yakınmalar zamanla artış göstermeyebilir. Bazen hastaların bir kısmında idrar yakınmaları zamanla hafifleyebilir. Altı ayda veya yılda bir kontroller gerekebilir.
İlaç tedavisi
BPH belirtileri iyice rahatsız edici hale gelip yaşam kalitesinin etkilediği zaman ilaç tedavisine geçilir. Birçok farklı BPH ilacı vardır. Kişi kendisi için en uygun tedaviye hekimiyle birlikte karar verilmelidir.
Cerrahi tedaviler
Prostat cerrahisinin amacı BPH hastalığının yol açtığı belirtileri ortadan kaldırmak ve idrar akım hızını iyileştirmektir. İlaç tedavisinde olduğu gibi cerrahi olarak da farklı tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Şu durumlarda cerrahi tedavi ivedilikle yapılmalıdır; ilaç tedavisi alınmasına rağmen BPH belirtilerinde kötüleşme olması, BPH komplikasyonları varlığı (böbrek yetmezliği, böbreklerde genişleme, idrar yapamama, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu, mesane taşı, idrarda tekrarlayan kanama), ilaç tedavisinin yan etkileri olması veya cerrahi tedavinin tercih edilmesidir.
BPH tedavisi için uygulanan ameliyatlarda prostatın sadece büyüyen kısmı çıkartılır. Bunun için uygulanan başlıca cerrahi yöntemler şöyle sıralanabilir;
- Transuretral prostat rezeksiyonu (TURP)
- Transuretral prostat insizyonu (TUIP)
- Lazer tedavileri: Holmium lazerle prostat ameliyatları (HoLEP) ve yeşil ışık (greenlight) olarak bilinen fotoselektif prostat buharlaştırmasıdır (PVP)
- Transuretral iğne ablasyonu (TUNA)
- Transuretral mikrodalga tedavisi (TUMT)
- Prostat stentleri
- Açık prostatektomi
